1. تاریخچه کمیسیون

کمیسیون تخصصی علوم پایه فعالیت خود را از سال 1388 با انتخاب دبیر آغاز نمود. در دو سال ابتدایی، فعالیت‌های این کمیسیون بیشتر معطوف به انتخاب حوزه‌های راهبردی و استخراج طرح‌های کلان ملی ذیل این حوزه‌ها و ساماندهی فرایند و ساختار نظارت بر هزینه‌کرد بودجه تحقیقاتی (نیم تا سه درصد) دستگاه‌های اجرایی حوزه کمیسیون بود. از سال 1391 پس از تعریف و تصویب طرح‌های کلان ملی، تمرکز فعالیت‌های کمیسیون بر ساماندهی نظام راهبری و اجرای طرح‌های کلان حوزه کمیسیون قرار گرفت.

همچنین در طول سال‌های اخیر، فعالیت‌های دیگری همچون بازنگری اولویت‌ها‌ی پژوهش و فنّاوری و طرح‌های کلان کمیسیون بر اساس سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی، تحلیل هزینه‌کرد بودجه تحقیقاتی دستگاه‌های اجرایی کشور در حوزه علوم پایه و استخراج چالش­ها و ارائه راهکارهای اعتلای علوم پایه صورت پذیرفته است.

با توجه به مصوبه بیست و دومین جلسه شورای عالی عتف عنوان کمیسیون تخصصی علوم پایه به کمیسیون تخصصی علوم پایه و فناوری­های همگرا تغییر کرد.

2. اعضای کمیسیون

1-2. رؤسای کمیسیون

مطابق بند 5 ماده 4 آیین‌نامه کمیسیون‌های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فنّاوری مصوب 21/01/1398، رییس کمیسیون تخصصی ترجیحا از میان نمایندگان دستگاه‌های اجرایی عضو کمیسیون تخصصی با رأی موافق اکثریت کل اعضای کمیسیون تخصصی انتخاب و با حکم رییس کمیسیون دائمی منصوب می‌شود.

از همان زمان تشکیل کمیسیون جناب آقای دکتر محمدمهدی طهرانچی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی ریاست کمیسیون را بر عهده داشتند که مجدداً در سی ‌و سومین جلسه کمیسیون (مورخ 17/12/1393) با رأی موافق اکثریت کل اعضای کمیسیون برای دومین بار به عنوان رییس کمیسیون انتخاب و با حکم وزیر علوم، تحقیقات و فنّاوری به ریاست کمیسیون منصوب شدند.

 2-2. دبیران کمیسیون

مطابق بند 5 ماده 5 آیین‌نامه کمیسیون‌های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فنّاوری مصوب  21/01/1398، دبیر کمیسیون تخصصی که از اعضای کمیسیون محسوب می‌شود با انتخاب و حکم دبیرکل شورای عالی با حق رای منصوب می‌گردد. اسامی دبیران کمیسیون تخصصی مربوط از ابتدای تشکیل به شرح جدول زیر است:

 

فهرست اسامی دبیران کمیسیون تخصصی علوم پایه و فناوری­های همگرا

 

3-2. اعضای حقوقی کمیسیون

به استناد ماده 6 آیین‌نامه کمیسیون‌های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فنّاوری، فهرست اعضای حقوقی کمیسیون تخصصی علوم پایه و فناور­های همگرا به شرح جدول زیر می‌باشند:

فهرست نمایندگان دستگاه‌های اجرایی کمیسیون تخصصی علوم پایه و فناوری­های همگرا

 

4-2. اعضای حقیقی کمیسیون

مطابق بند 2 ماده 5 آیین‌نامه کمیسیون‌های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فنّاوری اشخاص حقیقی پس از انتخاب توسط کمیسیون تخصصی مربوطه با تصمیم کمیسیون دائمی و با حکم دبیر کل شورای عالی به عضویت کمیسیون تخصصی منصوب می‌شوند. بر این اساس فهرست اعضای حقیقی کمیسیون تخصصی علوم پایه و فناوی­های همگرا به شرح جدول زیر است:

فهرست اعضای حقیقی کمیسیون تخصصی علوم پایه و فناوی­های همگرا

لازم به ذکر است که آخرین تغییرات طبق مصوبات بیست و دومین جلسه شورای عالی  عتف می­باشد که برای توشیح ریاست محترم جمهور ارسال شده است.

2.  وظایف و ماموریت­ها

کمیسیون تخصصی برای ارائه مشاوره تخصصی در حوزه موضوعات مربوط به کمیسیون دائمی از طریق واکاوی و ارائه توصیه‌های سیاستی مناسب یا گزینه‌های تصمیم‌گیری برای توانمندسازی کمیسیون دائمی در انجام وظایف محول تشکیل می‌شود.

v     برگزاری جلسات، تدوین صورتجلسه و شرکت دبیر کمیسیون در جلساتی که از طرف دبیرخانه ارجاع داده می شود.

v     تدوین سیاست‌ها و اولویت‌های پژوهش و فناوری و به روزرسانی آن­ها در حوزه کمیسیون تخصصی؛

v     بررسی و اعلام نظر در خصوص طرح‌های تحقیقاتی ثبت شده در سامانه سمات ملی و نظارت بر هم­راستا بودن آن­ها با سیاست­ها و اولویت­های پژوهش و فناوری و ارائه گزارش­های تحلیلی مربوطه؛

v     ارزیابی و تحلیل عملکرد پژوهش و فناوری دستگاه­های عضو کمیسیون و بررسی هم­راستایی عملکرد آن­ها با سیاست‌ها و اولویت‌های پژوهش و فناوری در حوزه کمیسیون تخصصی و تهیه گزارش‌های تحلیلی مربوطه؛

v     ساماندهی، مدیریت و راهبری طرح­های کلان ملی مصوب مرتبط با کمیسیون تخصصی و نظارت بر حسن انجام آن­ها

v     نظارت و کمک به پیشبرد برنامه ملی آینده‌نگاری در حوزه کمیسیون تخصصی

v     کمک به سیاست­گذاری، برنامه­ریزی و پیگیری اجرای قانون حمایت از شرکت­ها و موسسات دانش­بنیان به دبیرخانه

v     نظارت بر اجرایی سازی سیاست­های علم و فناوری ابلاغی مقام معظم رهبری در دستگاه­های عضو کمیسیون

v     شناسایی مهمترین چالش‌های ملی مرتبط با حوزه کمیسیون تخصصی

v     شناسایی مهمترین نیازهای دستگاههای مرتبط با حوزه کمیسیون تخصصی

v     ترغیب دانشگاه­ها و مراکز پژوهش و فناوری جهت پاسخگویی به نیازهای دستگاه­های مرتبط با حوزه کمیسیون تخصصی

v     مشارکت در تدوین برنامه علم و فناوری 5 ساله (متناسب با برنامه های توسعه کشور) و یکساله جهت رفع چالش‌های تعیین شده و ارائه گزارش عملکرد حوزه تخصصی مرتبط با برنامه‌های مصوب.

v     کمک به تحقق هماهنگی‌های لازم میان دستگاه‌های عضو کمیسیون تخصصی جهت اجرای سیاست‌ها و اولویت‌های پژوهش و فناوری؛

v     رصد، پایش و بررسی فرصت‌ها و چالش‌های (ساختاری، نهادی و ...) توسعه علوم، تحقیقات و فناوری در حوزه کمیسیون تخصصی؛

v     بررسی نظام بودجه‌ریزی و تامین مالی پژوهش و فناوری در کشور و ارائه پیشنهاداتی جهت اصلاح آن و رفع نواقص و کاستی‌ها در حوزه کمیسیون تخصصی؛

v     انجام مطالعات ترازیابی درخصوص سیاست‌ها، قوانین و برنامه‌های علمی و فناورانه دیگر کشورها و ارائه پیشنهادهای لازم در حوزه کمیسیون تخصصی؛

v     پیشنهاد حذف یا تغییر قوانین و مقررات فعلی و تدوین و پیشنهاد قوانین، لوایح، برنامه‌ها، دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های اجرایی جدید جهت تسریع توسعه علوم، تحقیقات، فناوری و نوآوری در حوزه کمیسیون تخصصی؛

v     ارائه پیشنهاد در خصوص سیاستگذاری‌های مرتبط با حقوق مالکیت فکری طرح‌های تحقیقاتی و فناورانه، همکاری‌های فناورانه ملی و بین‌المللی، ادغام‌ها و خریدهای شرکت‌های فناوری‌محور؛

v     ارائه پیشنهاد درخصوص تجاری‌سازی و کاربردی‌سازی دستاوردهای پژوهشی، انتقال و اشاعه فناوری در کشور، توسعه همکاری‌های ملی و بین‌المللی و جذب منابع داخلی و خارجی در زمینه‌های آموزش، تحقیق و فناوری در حوزه کمیسیون تخصصی؛

v     برگزاری نشست و هم اندیشی در مورد موضوعات مهم تخصصی روز، اظهارنظر در امور فنی و تخصصی مرتبط با موضوع کمیسیون تخصصی و ارائه جمع­بندی از طریق دبیرخانه به مسئولین ذیربط جهت تصمیم‌سازی؛

v     پایش و ارزیابی سیاست‌های کلان علم، فناوری و نوآوری و کمک به بهبود و اجرای این سیاست‌ها و ارائه گزارش‌های تحلیلی مرتبط در حوزه کمیسیون تخصصی؛

v     ارائه مشاوره‌های تخصصی به کمیسیون دائمی از طریق دبیرخانه، تهیه و تدوین گزارش موردی و انجام وظایف محوله دیگر که از سوی دبیرخانه

3. اهم فعالیت­ها، نتایج و دستاوردها

اهم فعالیت­های این کمیسیون به شرح ذیل می­باشد:

v     استخراج بیانیه سال 98 کمیسیون مبتنی بر وضعیت فعلی، چالش­ها و راهکارهای پیشنهادی جهت اعتلای علوم پایه

v     تدوین سیاست‌ها و اولویت‌های پژوهش و فنّاوری کشور (1399-1395) در حوزه علوم پایه و فناوری­های همگرا

v     بررسی و تایید هزینه‌کرد یک درصد اعتبارات دستگاه‌های اجرایی در امور پژوهشی در سامانه سمات

تعداد طرح‏ها و اعتبارات پژوهشی کمیسیون تخصصی علوم‌پایه در سال‌های مختلف

 

v     راهبری طرح­های کلان ملی؛ مطابق با مصوبه 4 جلسه بیستم و مصوبه 4-5 جلسه بیست و دوم شورای عالی عتف از مجموع 3 طرح کمیسیون علوم پایه  یک طرح کلان این کمیسیون اولویت‌دار و 2 طرح مختومه اعلام شده است.. این کمیسیون سهمی 5 درصدی از اعتبار مصوب طرح‌های کلان ملی را به خود اختصاص داده است و تنها یک طرح از سه طرح کلان این کمیسیون دارای حامی است.

4.جلسات

اطلاعات کلی جلسات

توصیف عملکرد جلسات کمیسیون؛ طبق ماده 9 آیین‌نامه کمیسیون‌های تخصصی شورای عالی عتف، کمیسیون‌های تخصصی باید یک جلسه در ماه برگزار نمایند. در جدول زیر تعداد جلسات تشکیل شده این کمیسیون  از سال 1389 تا انتهای خرداد سال 1398 نمایش داده شده است.

مجموع جلسات تشکیل‌ شده کمیسیون به تفکیک سال

 

روند برگزاری جلسات کمیسیون علوم پایه به تفکیک سال