معرفی: تاریخچه، اعضاء و وظایف کمیسیون تخصصی کمیسیون امور فرهنگی، اجتماعی، علوم انسانی و اسلامی

 1.        تاریخچه کمیسیون

کمیسیون امور فرهنگی، اجتماعی، علوم انسانی و اسلامی  از تلفیق دو کمیسیون علوم انسانی، معارف اسلامی و هنر، و کمیسیون فرهنگ و تمدن در بیست و دومین جلسه شورای عالی عتف مورخ 23/07/1398 ایجاد شد. کمیسیون تخصصی علوم انسانی، معارف اسلامی و هنر فعالیت خود را از سال 1388 و  کمیسیون تخصصی فرهنگ و تمدن در سال 1389 فعالیت خود را با انتخاب دبیر آغاز نمودند. در دو سال ابتدایی، فعالیت‌های این دو کمیسیون بیشتر معطوف به انتخاب حوزه‌های راهبردی و استخراج طرح‌های کلان ملی ذیل این حوزه‌ها و ساماندهی فرایند و ساختار نظارت بر هزینه‌کرد بودجه تحقیقاتی (نیم تا سه درصد) دستگاه‌های اجرایی حوزه مربوط بود. از سال 1391 پس از تعریف و تصویب طرح‌های کلان ملی، تمرکز فعالیت‌های این دو کمیسیون به ویژه کمیسیون علوم‌انسانی، معارف‌اسلامی و هنر بر راهبری و اجرای طرح‌های کلان حوزه کمیسیون قرار گرفت.

همچنین در طول سال‌های اخیر، فعالیت‌های دیگری همچون بازنگری اولویت‌های پژوهش و فنّاوری و طرح‌های کلان کمیسیون بر اساس سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی و تحلیل هزینه‌کرد بودجه تحقیقاتی دستگاه‌های اجرایی کشور در حوزه فرهنگ، علوم انسانی، معارف اسلامی و هنر توسط این دو کمیسیون انجام شده است.

2. اعضای کمیسیون

2-1. رؤسای کمیسیون

مطابق بند 4 ماده 5 آیین‌نامه کمیسیون‌های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فنّاوری مصوب 21/1/1398، رییس کمیسیون تخصصی از میان نمایندگان دستگاه‌های اجرایی عضو کمیسیون تخصصی با رأی موافق اکثریت کل اعضای کمیسیون تخصصی انتخاب و با حکم رییس کمیسیون دائمی منصوب می‌شود.

اولین رییس کمیسیون تخصصی علوم انسانی، معارف اسلامی و هنر حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی عماد نماینده مرکز مدیریت حوزه‌های‌ علمیه بودند که مجدداً در نوزدهمین جلسه کمیسیون (مورخ 27/11/1394) از میان نمایندگان دستگاه‌های اجرایی عضو کمیسیون تخصصی با رأی موافق اکثریت کل اعضای کمیسیون برای دومین بار به عنوان رییس کمیسیون انتخاب شدند.

اولین و آخرین رئیس کمیسیون فرهنگ و تمدن آقای دکتر علی‌اکبر ولایتی بود که برای مدتی ریاست کمیسیون فرهنگ و تمدن را بر عهده داشتند؛ پس از ایشان رئیسی برای کمیسیون انتخاب نشد.

همچنین بعد از تلفیق دو کمیسیون، اعضای کمیسیون امور فرهنگی، اجتماعی و علوم انسانی و اسلامی حجت السلام و والمسلمین علی عماد نماینده مرکز مدیریت حوزه‌های‌ علمیه را به عنوان ریاست کمیسیون انتخاب کردند.

2-2. دبیران کمیسیون

مطابق بند 5 ماده 5 آیین‌نامه کمیسیون‌های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فنّاوری مصوب 21/1/1398، دبیر کمیسیون تخصصی که از اعضای کمیسیون محسوب می‌شود با انتخاب و حکم دبیرکل شورای عالی منصوب می‌گردد. اسامی دبیران کمیسیون‌ها تخصصی مربوط از ابتدای تشکیل به شرح جدول زیر است:

فهرست اسامی دبیران کمیسیون دو کمیسیون تلفیق شده و کمیسیون امور فرهنگی، اجتماعی و علوم انسانی و اسلامی

2-3. اعضای حقوقی کمیسیون امور فرهنگی، اجتماعی و علوم‌انسانی و اسلامی

به استناد ماده 6 آیین‌نامه کمیسیون‌های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فنّاوری، فهرست اعضای حقوقی کمیسیون تخصصی امور فرهنگی، اجتماعی و علوم انسانی و اسلامی به شرح جدول زیر می‌باشد:

فهرست نمایندگان دستگاه‌های اجرایی کمیسیون تخصصی امور فرهنگی، اجتماعی و علوم انسانی و اسلامی

 

2-4. اعضای حقیقی کمیسیون امور فرهنگی، اجتماعی و علوم‌انسانی و اسلامی

مطابق بند 2 ماده 5 آیین‌نامه کمیسیون‌های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فنّاوری اشخاص حقیقی پس از انتخاب توسط کمیسیون تخصصی مربوطه ، با تصمیم کمیسیون دائمی و با حکم دبیر کل شورای عالی به عضویت کمیسیون تخصصی منصوب می‌شوند. فهرست اعضای حقوقی کمیسیون تخصصی امور فرهنگی، اجتماعی و علوم انسانی و اسلامی به شرح جدول زیر می‌باشد:

نام و سمت اعضای حقیقی کمیسیون امور فرهنگی، اجتماعی و علوم انسانی و اسلامی

 

3. وظایف و ماموریتها

کمیسیون تخصصی برای ارائه مشاوره تخصصی در حوزه موضوعات مربوط به کمیسیون دائمی از طریق واکاوی و ارائه توصیه‌های سیاستی مناسب یا گزینه‌های تصمیم‌گیری برای توانمندسازی کمیسیون دائمی در انجام وظایف محول تشکیل می‌شود.

3-1. اهم وظایف

مطابق با ماده 3 آیین‌نامه کمیسیون‌های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری اهم وظایف کمیسیون ها عبارتند از:

الف) شناسایی مهمترین چالش‌های ملی مرتبط با حوزه کمیسیون تخصصی؛

ب) تدوین برنامه علم و فناوری 5 ساله (متناسب با برنامه های توسعه کشور) و یکساله جهت رفع چالش‌های تعیین شده؛

ج) ساماندهی، مدیریت و راهبری طرح های کلان ملی مصوب و

د) تهیه و تدوین گزارش عملکرد حوزه تخصصی مرتبط با برنامه‌های مصوب.

 

3-2. سایر ماموریتها

علاوه بر وظایفی که در آیین‌نامه کمیسیون‌های تخصصی ذکر شده است شورای عالی عتف، کمیسیون دائمی و دبیرخانه شورای عالی دارای وظایف و ماموریتهای بسیاری است که در قوانین و آیین نامه های مختلف به آنها اشاره شده است و کمیسیون های تخصصی در اجرای این ماموریتها نیز به کمیسیون دایمی و دبیرخانه شورا کمک می کنند که عبارتند از:

1- برگزاری جلسات ماهیانه کمیسیون، ارائه صورتجلسات و پیگیری تحقق مصوبات؛

2- حضور دبیر کمیسیون در جلسات مرتبط از جمله کمیسیون هماهنگی و جلساتی که از طرف دبیرخانه ارجاع داده می شود؛

3- تدوین سیاست‌ها و اولویت‌های پژوهش و فناوری و به روزرسانی آنها در حوزه کمیسیون تخصصی؛

4- کمک به تحقق هماهنگی‌های لازم میان دستگاه‌های عضو کمیسیون تخصصی جهت اجرای سیاست‌ها و اولویت‌های پژوهش و فناوری؛

5- بررسی و اعلام نظر در خصوص طرح‌های تحقیقاتی ثبت شده در سامانه سمات ملی و نظارت بر همراستا بودن؛ آنها با سیاستها و اولویتهای پژوهش و فناوری و ارایه گزارش های تحلیلی مربوطه؛

6- ارزیابی و تحلیل عملکرد پژوهش و فناوری دستگاههای عضو کمیسیون و بررسی همراستایی عملکرد آنها با سیاست‌ها و اولویت‌های پژوهش و فناوری در حوزه کمیسیون تخصصی و تهیه گزارش‌های تحلیلی مربوطه؛

7- شناسایی مهمترین نیازهای دستگاه های مرتبط با حوزه کمیسیون تخصصی؛

8- ترغیب دانشگاهها و مراکز پژوهش و فناوری جهت پاسخگویی به نیازهای دستگاههای مرتبط با حوزه کمیسیون تخصصی؛

9- پایش و ارزیابی سیاست‌های کلان علم، فناوری و نوآوری و کمک به بهبود و اجرای این سیاست‌ها و ارایه گزارش‌های تحلیلی مرتبط در حوزه کمیسیون تخصصی؛

10- رصد، پایش و بررسی فرصت‌ها و چالش‌های (ساختاری، نهادی و ...) توسعه علوم، تحقیقات و فناوری در حوزه کمیسیون تخصصی؛

11- نظارت و کمک به پیشبرد برنامه ملی آینده‌نگاری در حوزه کمیسیون تخصصی؛

12- کمک به سیاستگذاری، برنامه ریزی و پیگیری اجرای قانون حمایت از شرکتها و موسسات دانش بنیان به دبیرخانه؛

13- نظارت بر اجرایی سازی سیاست های علم و فناوری ابلاغی مقام معظم رهبری در دستگاه های عضو کمیسیون؛

14- بررسی نظام بودجه‌ریزی و تامین مالی پژوهش و فناوری در کشور و ارایه پیشنهاداتی جهت اصلاح آن و رفع نواقص و کاستی‌ها در حوزه کمیسیون تخصصی؛

15- انجام مطالعات ترازیابی درخصوص سیاست‌ها، قوانین و برنامه‌های علمی و فناورانه دیگر کشورها و ارایه پیشنهادهای لازم در حوزه کمیسیون تخصصی؛

16- پیشنهاد حذف یا تغییر قوانین و مقررات فعلی و تدوین و پیشنهاد قوانین، لوایح، برنامه‌ها، دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های اجرایی جدید جهت تسریع توسعه علوم، تحقیقات، فناوری و نوآوری در حوزه کمیسیون تخصصی؛

17- ارایه پیشنهاد در خصوص سیاستگذاری‌های مرتبط با حقوق مالکیت فکری طرح‌های تحقیقاتی و فناورانه، همکاری‌های فناورانه ملی و بین‌المللی، ادغام‌ها و خریدهای شرکت‌های فناوری‌محور؛

18- ارایه پیشنهاد درخصوص تجاری‌سازی و کاربردی‌سازی دستاوردهای پژوهشی، انتقال و اشاعه فناوری در کشور، توسعه همکاری‌های ملی و بین‌المللی و جذب منابع داخلی و خارجی در زمینه‌های آموزش، تحقیق و فناوری در حوزه کمیسیون تخصصی؛

19- برگزاری نشست و هم اندیشی در مورد موضوعات مهم تخصصی روز، اظهارنظر در امور فنی و تخصصی مرتبط با موضوع کمیسیون تخصصی و ارائه جمع بندی از طریق دبیرخانه به مسئولین ذیربط جهت تصمیم‌سازی؛