1-     معرفی کمیسیون

1-1 تاریخچه کمیسیون

کمیسیون تخصصی سلامت، امنیت غذایی و رفاه اجتماعی فعالیت خود را از سال 1389 با انتخاب دبیر آغاز نمود. در دو سال ابتدایی، فعالیت‌های این کمیسیون بیشتر معطوف به انتخاب حوزه‌های راهبردی و استخراج طرح‌های کلان ملی ذیل این حوزه‌ها و ساماندهی فرایند و ساختار نظارت بر هزینه‌کرد بودجه تحقیقاتی (نیم تا سه درصد) دستگاه‌های اجرایی حوزه تخصصی کمیسیون بود. از سال 1391پس از راه‌اندازی طرح‌های کلان ملی، تمرکز فعالیت‌های کمیسیون بر ساماندهی نظام راهبری و اجرای طرح‌های کلان حوزه کمیسیون قرار گرفت.

همچنین در طول سال‌های اخیر، فعالیت‌های دیگری همچون بازنگری اولویت‌های پژوهش و فنّاوری و طرح‌های کلان کمیسیون بر اساس سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی و تحلیل هزینه‌کرد بودجه تحقیقاتی دستگاه‌های اجرایی کشور در حوزه سلامت  و استخراج چالش­های اساسی بخش و نیازهای تحقیقاتی دستگاه های اجرایی صورت پذیرفته است.

 

1-2  اعضای کمیسیون

1-2-1 رؤسای کمیسیون

مطابق بند 4 ماده 5 آیین‌نامه کمیسیون‌های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فنّاوری مصوب 21/1/1398 و نسخه های قبلی آن رییس کمیسیون تخصصی از میان نمایندگان دستگاه‌های اجرایی عضو کمیسیون با رأی موافق اکثریت کل اعضای کمیسیون تخصصی انتخاب و با حکم رییس کمیسیون دائمی منصوب می‌شود.

به استناد بند فوق در چهل و دومین جلسه کمیسیون (مورخ 26/02/1395) آقای دکتر ملک‌زاده  عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و معاون تحقیقات و فنّاوری و نماینده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از میان نمایندگان دستگاه‌های اجرایی عضو کمیسیون تخصصی با رأی موافق اکثریت کل اعضای کمیسیون به عنوان رییس کمیسیون انتخاب و با حکم وزیر علوم، تحقیقات و فنّاوری به ریاست کمیسیون منصوب شدند. قبل از ایشان آقای دکتر مصطفی قانعی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله ریاست کمیسیون را بر عهده داشتند.

 

1-2-2 دبیران کمیسیون

مطابق بند 5 ماده 5 آیین‌نامه کمیسیون‌های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فنّاوری مصوب 21/1/1398، دبیر کمیسیون تخصصی که از اعضای کمیسیون محسوب می‌شود با انتخاب و حکم دبیر شورای عالی منصوب می‌گردد.

آقای دکتر پرویز اولیا عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد از ابتدای تشکیل کمیسیون تاکنون دبیری کمیسیون را برعهده دارند.

 

1-2-3 اعضای حقوقی کمیسیون

به استناد ماده 6 آیین‌نامه کمیسیون‌های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فنّاوری، فهرست اعضای حقوقی کمیسیون تخصصی سلامت، امنیت غذایی و رفاه اجتماعی  در دولت دوازدهم به شرح جدول 1-1 می‌باشد:

  جدول 1-1: فهرست اعضای حقوقی کمیسیون

 

1-2-4 اعضای حقیقی کمیسیون

مطابق بند 2 ماده 5 آیین‌نامه کمیسیون‌های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فنّاوری، دبیرخانه در زمینۀ موضوع فعالیت هر یک از کمیسیون‌های تخصصی با فراخوان از مراکز علمی دارای مجوز از مراکز ذی‌صلاح اقدام به تهیه فهرستی از دانشمندان، صاحب‌نظران و متخصصان برجسته کشور در زمینۀ تخصصی مربوط می‌نماید. اشخاص حقیقی پس از انتخاب توسط کمیسیون تخصصی مربوط از میان فهرست مذکور، با تصمیم کمیسیون دائمی و با حکم دبیر کل شورای عالی به عضویت کمیسیون تخصصی منصوب می‌شوند. بر این اساس فهرست اعضای حقیقی کمیسیون تخصصی سلامت، امنیت غذایی و رفاه اجتماعی  به شرح جدول1-2 است:

 

جدول 1-2: فهرست اعضای حقیقی کمیسیون

 

2-     وظایف و ماموریتها

کمیسیون تخصصی برای ارائه مشاوره تخصصی در حوزه موضوعات مربوط به کمیسیون دائمی از طریق واکاوی و ارائه توصیه‌های سیاستی مناسب یا گزینه‌های تصمیم‌گیری برای توانمندسازی کمیسیون دائمی در انجام وظایف محول تشکیل می‌شود.

 

·         برگزاری جلسات ماهیانه کمیسیون، ارائه صورتجلسات و پیگیری تحقق مصوبات

·         شرکت دبیر کمیسیون در جلسات مرتبط و جلسات موردی که از سوی دبیرخانه ارجاء می شود

·         تدوین سیاست‌ها و اولویت‌های پژوهش و فناوری و به روزرسانی آنها در حوزه کمیسیون تخصصی؛

·     بررسی و اعلام نظر در خصوص طرح‌های تحقیقاتی ثبت شده در سامانه سمات ملی و نظارت بر همراستا بودن آنها با سیاستها و اولویتهای پژوهش و فناوری و ارایه گزارش های تحلیلی مربوطه؛

·         ارزیابی و تحلیل عملکرد پژوهش و فناوری دستگاههای عضو کمیسیون و بررسی همراستایی عملکرد آنها با سیاست‌ها و اولویت‌های پژوهش و فناوری در حوزه کمیسیون تخصصی و تهیه گزارش‌های تحلیلی مربوطه؛

·         ساماندهی، مدیریت و راهبری طرح های کلان ملی مصوب مرتبط با کمیسیون تخصصی و نظارت بر حسن انجام آنها

·         نظارت و کمک به پیشبرد برنامه ملی آینده‌نگاری در حوزه کمیسیون تخصصی

·         کمک به سیاستگذاری، برنامه­ریزی و پیگیری اجرای قانون حمایت از شرکتها و موسسات دانش­بنیان به دبیرخانه

·         نظارت بر اجرایی سازی سیاست های علم و فناوری ابلاغی مقام معظم رهبری در دستگاه­های عضو کمیسیون

·         شناسایی مهمترین چالش‌های ملی مرتبط با حوزه کمیسیون تخصصی

·         شناسایی مهمترین نیازهای دستگاههای مرتبط با حوزه کمیسیون تخصصی

·         ترغیب دانشگاهها و مراکز پژوهش و فناوری جهت پاسخگویی به نیازهای دستگاههای مرتبط با حوزه کمیسیون تخصصی

·         مشارکت در تدوین برنامه علم و فناوری 5 ساله (متناسب با برنامه های توسعه کشور) و یکساله جهت رفع چالش‌های تعیین شده و ارائه گزارش عملکرد حوزه تخصصی مرتبط با برنامه‌های مصوب.

·         کمک به تحقق هماهنگی‌های لازم میان دستگاه‌های عضو کمیسیون تخصصی جهت اجرای سیاست‌ها و اولویت‌های پژوهش و فناوری؛

·         رصد، پایش و بررسی فرصت‌ها و چالش‌های (ساختاری، نهادی و ...) توسعه علوم، تحقیقات و فناوری در حوزه کمیسیون تخصصی؛

·     بررسی نظام بودجه‌ریزی و تامین مالی پژوهش و فناوری در کشور و ارایه پیشنهاداتی جهت اصلاح آن و رفع نواقص و کاستی‌ها در حوزه کمیسیون تخصصی؛

·     انجام مطالعات ترازیابی درخصوص سیاست‌ها، قوانین و برنامه‌های علمی و فناورانه دیگر کشورها و ارایه پیشنهادهای لازم در حوزه کمیسیون تخصصی؛

·     پیشنهاد حذف یا تغییر قوانین و مقررات فعلی و تدوین و پیشنهاد قوانین، لوایح، برنامه‌ها، دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های اجرایی جدید جهت تسریع توسعه علوم، تحقیقات، فناوری و نوآوری در حوزه کمیسیون تخصصی؛

·     ارایه پیشنهاد در خصوص سیاستگذاری‌های مرتبط با  حقوق مالکیت فکری طرح‌های تحقیقاتی و فناورانه، همکاری‌های فناورانه ملی و بین‌المللی، ادغام‌ها و خریدهای شرکت‌های فناوری‌محور؛

·     ارایه پیشنهاد درخصوص تجاری‌سازی و کاربردی‌سازی دستاوردهای پژوهشی، انتقال و اشاعه فناوری در کشور، توسعه همکاری‌های ملی و بین‌المللی و جذب منابع داخلی و خارجی در زمینه‌های آموزش، تحقیق و فناوری در حوزه کمیسیون تخصصی؛

·     برگزاری نشست و هم اندیشی در مورد موضوعات مهم تخصصی روز، اظهارنظر در امور فنی و تخصصی مرتبط با موضوع کمیسیون تخصصی و ارائه جمع­بندی از طریق دبیرخانه به مسئولین ذیربط جهت تصمیم‌سازی؛

·     پایش و ارزیابی سیاست‌های کلان علم، فناوری و نوآوری و کمک به بهبود و اجرای این سیاست‌ها و ارایه گزارش‌های تحلیلی مرتبط در حوزه کمیسیون تخصصی؛

·         ارایه مشاوره‌های تخصصی به کمیسیون دائمی از طریق دبیرخانه، تهیه و تدوین گزارش موردی و انجام وظایف محوله دیگر که از سوی دبیرخانه

 

3- جلسات کمیسیون تخصصی

اطلاعات کلی جلسات

طبق ماده 9 آیین‌نامه کمیسیون‌های تخصصی شورای عالی عتف، کمیسیون‌های تخصصی باید یک جلسه در ماه برگزار نمایند. در جدول1-3 اطلاعات کلی جلسات کمیسیون از ابتدای تشکیل دولت یازدهم (12 مرداد 1392) تا انتهای سال 1397 از قبیل شماره جلسه، تاریخ برگزاری جلسه و نفرساعت هر جلسه ذکر شده است.

شکل 1-1 مجموع جلسات تشکیل‌شده کمیسیون را به تفکیک هر سال نشان می‌دهند.

جدول 1-4: مجموع جلسات تشکیل‌شده کمیسیون به تفکیک سال

شکل 1-1: روند برگزاری جلسات کمیسیون سلامت، امنیت غذایی و رفاه اجتماعی  به تفکیک سال

 

4-     نتایج و دستاورد ها

4-1: بررسی و تائید طرح های ثبت شده در سامانه سمات

جدول1-12  تعداد طرح‏های ثبت شده در سامانه ملی سمات و تأییدشده توسط کمیسیون ذیل اولویت‌های کمیسیون در سال‌های مختلف را نشان می‌دهد. لازم به یادآوری است در سال 93 به دلیل عدم وجود بند قانونی، گزارش‌گیری صورت نپذیرفت.

 

جدول 1-13 : تعداد طرح‏ها و اعتبارات پژوهشی کمیسیون تخصصی سلامت، امنیت غذایی و رفاه اجتماعی  در سال‌های مختلف

 

4-2: مدیریت و راهبری طرح‌های کلان

کمیسیون سلامت، امنیت غذایی و رفاه اجتماعی چهار طرح کلان ملی مصوب شورای عالی عتف از 48 طرح کلان ملی مصوب را به شرح جدول 1-13 راهبری می‏نماید که با توجه به مصوبه 4 جلسه بیستم شورای عالی عتف (جدول 1-13 ) 3 طرح کلان این کمیسیون اولویت‌دار  اعلام شده است.

این کمیسیون سهمی 12 درصدی از اعتبار مصوب طرح‌های کلان ملی را به خود اختصاص داده است و تمام طرح‌های کلان این کمیسیون دارای حامی است.

جدول 1-14: مشخصات طرح‌های کلان کمیسیون

 

4-3: استخراج اولویت های پژوهشی سال 1396 تا 1400

·         ارتقای جایگاه علوم پایه به عنوان پیش ران پژوهش و فنّاوری به منظور گسترش مرزهای دانش جهت تولید مواد اولیه داروپی

·         توسعه علم و فنّاوری در زمینه فرآوری و بسته بندی مواد غذایی، کاهش ضایعات مواد غذایی، پایش آلاینده هادر محصولات غذایی خام و فرآوری شده و صنعتی کردن محصولات غذایی سنتی و محلی با رویکرد اصالح سبک تغذیه

·          تولید محصولات غذایی فراسودمند، مکمل های غذایی، غذا داروها و محصولات غنی شده و تولید فرآورده های غذایی در راستای کاهش مواد مضر نظیر چربی، نمک، شکر و غیره

·         توسعه فنّاوری های نوین (شامل نانوپزشکی، غربالگری، پیشگیری و تشخیص زودرس بیماریها بهویژه بیماریهای قلبی – عروقی، مغزی، سرطان، بیماریهای خونی، بیماریهای مزمن کلیوی، تنفسی، دستگاه گوارش، دیابت، فشارخون و کلسترول)

·         توسعه و بومی سازی فنّاوریهای ساخت صنعت داروسازی، داروهای راهبردی با ارزش افزوده بالا، فنّاوری های نوین دارویی شامل بایوسیمیالرها، تینیب ها، فرآورده های خونی، مونوکلونال آنتی بادی ها، داروهای نوترکیب و انواع شیمیایی با توجه به بیماری های در حال گسترش در کشور و جهان

·         شناسایی و مقابله با عوامل خطر اصلی رفتاری مربوط به بیماری های غیرواگیر از جمله استعمال دخانیات، رژیم غذایی ناسالم، کم تحرکی، مصرف الکل، عوامل خطر متابولیک/ فیزیولوژیک این بیماری ها مشتمل بر افزایش فشارخون، افزایش قندخون، افزایش کلسترول و اضافه وزن

·         بسط و توسعه استفاده از سلول های بنیادی در درمان بیماری های شایع

·         ارتقای فنّاوری های تولید مواد جانبی مورد نیاز صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی نظیر رنگها و اسانس های با درجه دارویی

·         اوتیسم و بیماری های عصب - تحولی در کودکان، صرع و اختلالات مربوط، اختالالت روان پریشی، اختالالت خلقی نظیر افسردگی، اعتیاد و مسائل مربوط، بیماری های نورودژنراتیو و التهابی مغز شامل آلزایمر، پارکینسون و مالتیپل اسکلروزیس(MS)

·         تعیین بار بیماری های خونی، نقص ایمنی اولیه و HIV و سرطان و هزینه اثربخشی (Effectiveness Cost) و فارماکواکونومی درمان بیماریها برای برآورد بار بیماریهای عفونی بازپدید و نوپدید

·         طراحی و تولید ابزارها، تجهیزات پزشکی و توانبخشی، بیوسنسورها و نانوسنسورها، میکروربات ها، نانو ربات ها، داروهای بیوالکترونیک، پهبادهای سالمت، تله مدیسین و رباتهای پزشکی

·         مهندسی بافت، سلول و ارگان در مدلسازی ساختار سلول و بازسازی و بهبود بافت های آسیب دیده

·         بیوانفورماتیک کاربردی در بیولوژی سیستمیک(Biology System) و طراحی تکنولوژی های جدید در تشخیص های مولکولی، به کارگیری تکنولوژی های جدید (اومیک، ژنومیک، ترانسکریپتومیک و پروتئومیک) و کمک به درک بهتر فرایندهای پیچیده از قبیل رشد سلول، ترانسفورماسیون و تکامل و در تشخیص و پاتوژنز بیماری ها

·         طراحی و توسعه استخراج، تولید، ارزیابی و تضمین کیفیت فرآورده های دارویی به خصوص از ترکیبات غیرصناعی و گیاهان دارویی

·         توسعه و بهبود داروهای دامپزشکی در ایجاد عوارض ناشی از ورود این داروها به چرخه غذایی انسان

·         مطالعات فارماکوژنتیک به منظور شناسایی واریانت هایی که منجر به کاهش عوارض جانبی داروها شده و مطالعاتی که امکان انتخاب داروهای مناسب با دوز مناسب برای هر بیمار به طور اختصاصی را فراهم می آورد.

·         توسعه سامانه های نوین ژن، پروتئین و واکسن رسانی

·         توسعه دانش فنی استریل مواد و تجهیزات پزشکی و تولید رادیوداروها با استفاده از دستگاه های مولد پرتو

·         توسعه و تولید داروهای پیشرفته با منشا گیاهی به منظور کنترل و درمان بیماری های مختلف اعم از سرطان، آلزایمر، هپاتیت، دیابت، فشارخون و کنترل کننده وزن و درمان چاقی.

قبل از آن اولویت های پژوهشی به صورت سالانه تصویب و ابلاغ می شد.