کمیسیون علوم انسانی، اسلامی و اجتماعی

معرفی: تاریخچه، اعضاء و وظایف کمیسیون تخصصی علوم انسانی، اسلامی و اجتماعی

 

1- مقدمه

کمیسیون امور فرهنگی، اجتماعی، علوم­ انسانی و اسلامی از تلفیق دو کمیسیون علوم ­انسانی، معارف اسلامی و هنر، و کمیسیون فرهنگ و تمدن در بیست و دومین جلسه شورای عالی عتف مورخ 23/07/1397 ایجاد شد. کمیسیون تخصصی علوم انسانی، معارف اسلامی و هنر فعالیت خود را از سال 1388 و کمیسیون تخصصی فرهنگ و تمدن در سال 1389 فعالیت خود را با انتخاب دبیر آغاز نمودند. در دو سال ابتدایی، فعالیت‌ های این دو کمیسیون بیشتر معطوف به انتخاب حوزه ‌های راهبردی و استخراج طرح ‌های کلان ملی ذیل این حوزه ‌ها و ساماندهی فرآیند و ساختار نظارت بر هزینه‌ کرد بودجه تحقیقاتی (نیم تا سه درصد) دستگاه ‌های اجرایی حوزه مربوط بود. از سال 1391 پس از تعریف و تصویب طرح ‌های کلان ملی، تمرکز فعالیت ‌های این دو کمیسیون به ­ویژه کمیسیون علوم ‌انسانی، معارف ‌اسلامی و هنر بر راهبری و اجرای طرح‌ های کلان ملی حوزه کمیسیون قرار گرفت.

همچنین در طول سال ‌های اخیر، فعالیت‌ های دیگری همچون تهیه و تدوین احکام پیشنهادی پژوهش و فناوری حوزه علوم انسانی جهت درج در برنامه های توسعه ی کشور؛ تهیه و تصویب اولویت ‌های پژوهش و فناوری حوزه علوم انسانی کشور؛ تحلیل و پیشنهاد مواد مرتبط با پژوهش و فناوری جهت درج در قوانین بودجه سنواتی؛ اولویت بندی و انتخاب طرح های اجرایی بلند مدت سرمایه گذاری کلان در حوزه علوم، تحقیقات و فناوری؛ تحلیل هزینه ‌کرد بودجه تحقیقاتی دستگاه‌ های اجرایی کشور در حوزه علوم انسانی؛ پایش و ارزیابی فناورانه حوزه علوم انسانی کشور بر مبنای فناوری ‌های راهبردی و شناسایی مهم ­ترین چالش‌ های ملی و نیازهای دستگاه ­های مرتبط با حوزه کمیسیون تخصصی را در دست اجرا دارد.

با توجه به مصوبه جلسه 215 کمیسیون دائمی مورخ 22/06/1402 عنوان این کمیسیون و دستگاه های اجرایی آن متناسب با حوزه فعالیت کمیسیون جدید با عنوان علوم انسانی، اسلامی و اجتماعی تعریف گردید.

 

2-  اعضای کمیسیون

1-2- رؤسای کمیسیون

مطابق بند 4 ماده 5 آیین ‌نامه کمیسیون ‌های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری مصوب 12/12/1392، رییس کمیسیون تخصصی ترجیحاً از میان نمایندگان دستگاه‌ های اجرایی عضو کمیسیون تخصصی با رأی موافق اکثریت کل اعضای کمیسیون تخصصی انتخاب و با حکم رییس کمیسیون دائمی منصوب می ‌شود.

 

رییس کمیسیون تخصصی علوم انسانی، اسلامی و اجتماعی از ابتدا تاکنون

ردیف

نام و نام خانوادگی

سمت اجرایی

از تاریخ

تا تاریخ

1

دکتر سید علی عماد

نماینده مرکز مدیریت حوزه ­های علمیه

23/07/1397

تاکنون

 

وظایف رییس کمیسیون

به استناد ماده 3 دستورالعمل تبیین وظایف کمیسیون­ های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری مصوب 28/05/1402، وظایف رییس کمیسیون به شرح زیر می ­باشد:

1.         مدیریت و راهبری جلسات کمیسیون تخصصی و جمع­ بندی و اتخاذ تصمیم در راستای اجرای وظایف کمیسیون (موضوع ماده 2 دستورالعمل)

2.         تعامل مؤثر با سایر ارکان شورای عالی و مجموعه­ های مرتبط در حوزه علم، فناوری و نوآوری کشور

3.         حضور مؤثر در جلسات کمیسیون دائمی

4.         نظارت بر فرایندهای تصمیم­ گیری کمیسیون تخصصی

5.         تأیید دستور جلسات و صورتجلسات کمیسیون تخصصی

6.         صدور احکام اعضای کارگروه­ های تخصصی ذیل کمیسیون

7.         سایر امور ارجاع شده از طرف دبیرکل شورای عالی

 

2-2- دبیر کمیسیون

مطابق بند 5 ماده 5 آیین‌ نامه کمیسیون‌ های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری مصوب 12/12/1392، دبیر کمیسیون تخصصی که از اعضای کمیسیون محسوب می‌ شود با انتخاب و حکم دبیرکل شورای عالی با حق رأی منصوب می‌ گردد. اسامی دبیران کمیسیون ‌های تخصصی مربوط از ابتدای تشکیل به شرح جدول زیر است:

دبیران کمیسیون تخصصی علوم انسانی، اسلامی و اجتماعی از ابتدا تاکنون

ردیف

نام و نام خانوادگی

سمت علمی

از تاریخ

تا تاریخ

1

دکتر حمیدرضا عظمتی

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی

30/08/1397

تاکنون

 

وظایف دبیر کمیسیون

به استناد ماده 4 دستورالعمل تبیین وظایف کمیسیون ­های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری مصوب 28/05/1402، وظایف دبیر کمیسیون به شرح زیر می ­باشد:

1.         همکاری در مدیریت جلسات کمیسیون تخصصی، جمع­بندی و اتخاذ تصمیم در راستای اجرای وظایف کمیسیون (موضوع ماده 2 دستورالعمل)

2.         مشارکت در فرآیند انتخاب اعضای حقیقی کمیسیون تخصصی

3.         تنظیم برنامه سالانه جلسات کمیسیون تخصصی با هماهنگی رئیس کمیسیون و ارائه آن به کمیسیون تخصصی

4.         انجام اقدامات لازم جهت برگزاری به موقع و موثر جلسات کمیسیون تخصصی

5.         تنظیم دستور جلسات با هماهنگی رئیس کمیسیون و امضای دعوتنامه

6.         تهیه و تنظیم صورتجلسات کمیسیون تخصصی

7.         مدیریت مطالعات و بررسی ‌های کارشناسانه زیر نظر کمیسیون تخصصی و تهیه و تدوین گزارش‌ های موردی بنا به درخواست دبیرخانه

8.         رسیدگی به امور حضور و غیاب اعضای کمیسیون تخصصی مطابق آیین ­نامه مربوطه

9.         شرکت در جلسات کمیسیون هماهنگی امور علمی، فناوری و نوآوری و کمیسیون دائمی

10.     حضور در جلسات خارج از دبیرخانه ارجاع شده از طرف دبیرخانه و ارایه گزارش‌ جلسه در صورت لزوم

11.     پاسخ به کلیه مکاتبات و انجام امور ارجاعی از سوی دبیرکل شورای عالی

12.     نظارت بر عملکرد و تأیید گزارش ­ها و محتوای تهیه شده توسط کارشناسان

13.     حضور در دبیرخانه مطابق با مفاد مندرج در تفاهم­ نامه

14.   سایر امور ارجاع شده از طرف دبیرخانه

 

2-3- اعضای حقوقی کمیسیون

به استناد ماده 6 آیین ‌نامه کمیسیون‌ های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری، فهرست اعضای حقوقی کمیسیون تخصصی علوم انسانی، اسلامی و اجتماعی به شرح جدول زیر می ‌باشد:

فهرست نمایندگان دستگاه های اجرایی کمیسیون تخصصی علوم انسانی، اسلامی و اجتماعی تا کنون

ردیف

نام دستگاه

نام نماینده

1

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

دکتر محمد رحمتی

2

وزارت کشور

دکتر جلیل دارا

3

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

دکتر محمد خانباشی

4

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

دکتر محمدمهدی ذوالفقار زاده

5

وزارت ورزش و جوانان

دکتر حسن کلاشلو

6

مرکز مدیریت حوزه‌ های‌ علمیه

دکتر سید علی عماد

7

نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ ها

دکتر سید مهدی ساداتی ­نژاد

8

فرهنگستان زبان و ادب فارسی

دکتر مهدی کمالی

9

وزارت آموزش ‌و پرورش

دکتر حیدر تورانی

10

سازمان برنامه و بودجه کشور

آقای غلامرضا سعیدی

11

سازمان امور اداری و استخدامی کشور

دکتر محسن میری

12



 

 وظایف اعضای حقوقی

به استناد ماده 5 دستورالعمل تبیین وظایف کمیسیون ­های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری مصوب 28/05/1402، وظایف نماینده دستگاه اجرایی (عضو حقوقی) کمیسیون به شرح زیر می ­باشد:

1.         حضور مؤثر در جلسات کمیسیون تخصصی

2.         تعامل مؤثر با مقامات دستگاه متبوع به­ منظور انعکاس نظرات آنان در کمیسیون تخصصی و پیش ­برد و اجرای مصوبات در دستگاه مربوط

3.         مشارکت در فرآیند انتخاب اعضای حقیقی کمیسیون تخصصی

2-4- اعضای حقیقی کمیسیون

مطابق بند 2 ماده 5 آیین ‌نامه کمیسیون‌ های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری، دبیرخانه مطابق "شیوه نامه فراخوان و انتخاب اعضای حقیقی کمیسیون های تخصصی شورای عالی عتف" که به تصویب کمیسیون دائمی می رسد، نسبت به انتخاب اعضای حقیقی اقدام خواهد کرد.

دبیرخانه در زمینۀ موضوع فعالیت هر یک از کمیسیون‌ های تخصصی با فراخوان از مراکز علمی دارای مجوز از مراکز ذی‌ صلاح اقدام به تهیه فهرستی از دانشمندان، صاحب‌ نظران و متخصصان برجسته کشور در زمینۀ تخصصی مربوط می ‌نماید. اشخاص حقیقی پس از انتخاب توسط کمیسیون تخصصی مربوط از میان فهرست مذکور، با تصمیم کمیسیون دائمی و با حکم دبیر کل شورای عالی به عضویت کمیسیون تخصصی منصوب می شوند. بر این اساس فهرست اعضای حقیقی کمیسیون تخصصی علوم‌انسانی، اسلامی و اجتماعی به شرح جدول ذیل است:

فهرست اعضای حقیقی کمیسیون تخصصی علوم انسانی، اسلامی و اجتماعی تاکنون

ردیف

نام اعضاء

سمت علمی

1

دکتر محمدحسین ایمانی خوشخو

عضو هیئت علمی دانشگاه علم و فرهنگ

2

دکتر شهین اعوانی

عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه

3

دکتر بهرام صالح صدق پور

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید رجایی

4

دکتر محمد مرتضایی

عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

5

دکتر آرزو نجفیان

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور

6

دکتر محمدتقی ایمان ­پور

عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

7

دکتر یحیی فوزی

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

8

دکتر تقی آزاد ارمکی

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران

9

دکتر عباسعلی شاملی

عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیة

10

دکتر فائزه عظیم ­زاده اردبیلی

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)

11

دکتر عباس صدری

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید رجایی

12

دکتر رضا رجبی

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران

13

دکتر فیروز محمودی جانکی

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران

14

دکتر کرامت ­اله زیاری

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران

15

دکتر رضا رجبعلی بیگلو

عضو هیئت علمی ایرانداک (نماینده انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران)

16

دکتر حمیدرضا عظمتی

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی (دبیر)

 

3-  وظایف و مأموریت ­های کمیسیون تخصصی

کمیسیون تخصصی برای ارائه مشاوره تخصصی در حوزه موضوعات مربوط به کمیسیون دائمی از طریق واکاوی و ارائه توصیه های سیاستی مناسب یا گزینه ‌های تصمیم‌ گیری برای توانمندسازی کمیسیون دائمی در انجام وظایف محول تشکیل می ‌شود.

اهم وظایف

مطابق با ماده 3 آیین‌ نامه کمیسیون‌ های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری اهم وظایف کمیسیون­ ها عبارتند از:

الف) شناسایی مهمترین چالش ‌های ملی مرتبط با حوزه کمیسیون تخصصی؛

ب) تدوین برنامه علم و فناوری 5 ساله (متناسب با برنامه ­های توسعه کشور) و یک­ ساله جهت رفع چالش ‌های تعیین شده؛

ج) ساماندهی، مدیریت و راهبری طرح­ های کلان ملی مصوب و

د) تهیه و تدوین گزارش عملکرد حوزه تخصصی مرتبط با برنامه‌ های مصوب.

 

سایر مأموریت ­ها

به استناد ماده 2 دستورالعمل تبیین وظایف کمیسیون ­های تخصصی شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری مصوب 28/05/1402، وظایف کمیسیون های تخصصی به شرح زیر می ­باشد. وظایف کمیسیون­ های تخصصی در چهار حوزه زیر طبقه­ بندی می ­شود:

 سیاستگذاری و برنامه­ ریزی کلان عتف

- همکاری در اولویت­ بندی و انتخاب طرح­ های اجرایی بلندمدت سرمایه ­گذاری کلان در بخش­ های آموزش، پژوهش و فناوری در حوزه کمیسیون تخصصی

- ساماندهی، مدیریت و راهبری طرح ­های اجرایی بلندمدت سرمایه ­گذاری کلان ملی مصوب مرتبط با کمیسیون تخصصی

- پیشنهاد راهبردها و برنامه ‌‌های کلان توسعه در حوزه‌ های علوم، تحقیقات و فناوری در چارچوب سند چشم ‌انداز و اسناد بالادستی به دبیرخانه

- شناسایی مهمترین چالش ‌های ملی مرتبط با حوزه کمیسیون تخصصی

- تدوین برنامه علم و فناوری پنج ساله (متناسب با برنامه ­های توسعه کشور) و یک­ ساله جهت رفع چالش‌ های تعیین شده

هماهنگی، پایش و ارزیابی

- همکاری در پایش و ارزیابی کلان تحقق اهداف و سیاست ‌های ابلاغی در حوزه علوم، تحقیقات و فناوری در سطح دستگاه ‌های اجرایی، ستادی و استانی

- نظارت بر حسن انجام طرح ­های اجرایی بلندمدت سرمایه­ گذاری کلان ملی مصوب مرتبط با کمیسیون تخصصی

- بررسی برنامه ­های توسعه ­ای کشور در حوزه ­های علوم، تحقیقات و فناوری و ارائه پیشنهاد جهت اصلاح و رفع کاستی ­ها در حوزه کمیسیون تخصصی

- نظارت بر عملکرد پژوهش و فناوری دستگاه ‌های عضو کمیسیون و تهیه گزارش ­های مرتبط

- بررسی و ارزیابی پیشنهاده­ ها و گزارش ­های ثبت شده در سامانه سمات ملی و نظارت بر هم ­راستایی طرح­ های پژوهش و فناوری دستگاه ­های مشمول با سیاست ­ها و اولویت­ های پژوهش و فناوری مصوب شورای عالی

- تهیه و تدوین گزارش عملکرد حوزه تخصصی مرتبط با برنامه ‌های یک ­ساله و پنج ­ساله مصوب

 حمایت و تأمین منابع حوزه ­های عتف

- بررسی نظام بودجه ­ریزی و تأمین منابع مالی در حوزه علوم، تحقیقات و فناوری و ارائه پیشنهاد جهت اصلاح و رفع کاستی ­ها در حوزه کمیسیون تخصصی

سایر موارد

- ارائه مشاوره تخصصی به کمیسیون دائمی و پشتیبانی مشاوره ­ای از فعالیت­ های دبیرخانه در حوزه ­های تخصصی

- سایر امور ارجاع شده از سوی دبیرخانه و کمیسیون هماهنگی امور علمی، فناوری و نوآوری